Geçen yazımızda Seroquel ile ilgili akıl almaz olayların bir kısmını anlatmıştık. Gelin görün ki yetkililerden tık yok. Eksik olmasın bazı dürüst psikiyatrist arkadaş bu konudaki endişelerini belirttti ve bir çok okuyucu “kime nasıl inanılacağını” sorarken, öğrencilerimiz “kanıta dayalı tıbbın ne işe yaradığını” irdelemeye başladılar. Bu tek bir vaka olsa “allah kahretsin” diyip geçeceğiz. Fakat olay zannedilenden çok daha büyük ve vahim. Bizler ancak bazı tesadüfler (mahkemeler) sonucu buzdağının tepesini görebiliyoruz. Bunu da göremeyenler çok!!.. Acaba bu ilaçlara Türkiyede ruhsat verenler bu dosyaları okuyor mu? Ve okuyunca vicdanları rahat ediyor mu?
Atipik antipsikotik ilaçların en büyük iddiası yan etkilerinin klasik antipisitiklerden daha az olması ve şizofreninin negatif semptomlarına daha etkili olmalarıydı. Hakikaten böyle mi?.. Seroquel,haloperidole karşı denendiğinde, tek doz haloperidol seroquel’in bütün dozlarına karşı daha üstün bulunuyor (Total BPRS- Brief Psychiatric Rating Scale-, Faktör V ve hostility cluster kriterlerine göre). Seroquelin yüksek dozlarıda haloperidolden farksız. (Haloperidol-NORODOL- 20 mg gün, bir aylık ilaç maliyeti 6.9 TL, SEROQUEL 450 mg/gün, 1 aylık ilaç bedeli 381 TL, haloperidolün 55 misli). Yanlız haloperidol değil, Seroquel klorpromazin ile de karşılaştırıldığında, hiç bir doz da herhangi anlamlı fark yok (klorpromazin –LARGAKTİL-, günlük doz 100 mg, 1 aylık ilaç bedeli 5.53 TL). Bunları kim söylüyor? AztraZeneca gizli dosyaları!.. Yaptıkları tüm araştırmalarda Seroqueli klasik antipsikotiklerden üstünlük bulamadıkları gibi, RİSPERDAL (risperidon)’dan da çok daha az etkili buluyorlar. İnanmayanlar AstraZeneca’nın 5077IL/0053 kodlu araştırma raporunu okusunlar... AZ bunu “Commercial Suppoprt Team-Tech. Doc. TD004,20”) raporunda da belirtiyor. Ve sonuç bölümünde:”Seroquel analizleri çok hayal kırıklığısebep olmaktadır. Hernekadar bazı kriterlerde Seroquel iyi gibi görünüyorsa da ancak plasebodan üstün çıkmaktadır. Seroquel’in yüksek dozlarının daha iyi geldiğine dair çok ufak-tefek kanıtlar vardır. Haloperidol çalışmalarında haloperidolün Seroquelin yüksek dozundan çok daha üstün olduüu görülmekte. Risperdal ise sorgusuz çok daha üstün çıkmakta”.. Bunlarda AZ yetkililerinin iç yazışmalarından. TD005 Nolu diğer bir teknik dökümanda da haloperidol’ün Seroquelden daha üstün olduğunun görüldüğü ve en iyimser bir şekilde iki ilacın eşit olabileceğinden bahsedilebileceği söyleniyor. Kamu oyuna ise Seroquel’in nekadar üstün olduğu yalanları söyleniyor...
Bakın bunlar nasıl tezgahlanıyor? AstraZeneca yetkilileri arasındaki yazışmalara bazı örnekler.. Emma Wheethead, Thomas John ve diğerlerine yazıyor:” Yaptığımız meta analizlerde haloperidol CGI (Clinical Global Impression), BPRS (Brief Psychiatric Rating Scale), SANS (Scale for the Assessment of Negative Symptoms) değerlendirildiğinde haloperidol’e hiç bir üstünlük göstermiyor..”
Dr. Goldstein’in yazışmalarından(18 Temmuz 2002) bir araştırmacının seroquel’in diyabet yapıcı ve lipid yükseltici etkisini araştırmak için 3 gr Seroquel istediği anlaşılır. Cevap “böyle riskli araştırmayı destekleyemeyiz!”. 2005 Yılında yayınlanan iç yazışmada firmanın bağımsız araştırmacılar tarafından yapılmak istenilen diyabet/metabolik araştırmaların hiçbir şekilde desteklenmeyeceği duyurulur.
Antipsikotikler konusunda yapılan en kapsamlı araştırmalardan birisi NIH (National Institue of Health) tarafından yapılan CATIE çalışmasıdır. Bu çalışmada olanzapine, perphenazine, quetiapine, risperidon ve ziprasidone 18 ay süre ile 57 merkezde 1493 hastada denenmiştir (deyatlı bilgi için bakınız: http://www.klinikfarmakoloji.com/?q=node/283, http://www.klinikfarmakoloji.com/?q=node/69). Bu çalışmada da Seroquel en az etkili ilaç olarak bulunmuştur.
“SMOKE AND MIRROR” tercüme ettiğimizde “DUMAN VE AYNA” diyebileceğimiz bu iki kelime İngilizcede sahtekarlık, düzenbazlık ve kandırmacalarla olayları olduğundan farklı göstermek anlamına gelmekte (lügata göre: Smoke and mirrors is a metaphor for a deceptive, fraudulent or insubstantial explanation or description. The source of the name is based on magicians' illusions, where magicians make objects appear or disappear by extending or retracting mirrors amid a confusing burst of smoke. The expression may have a connotation of virtuosity or cleverness in carrying out such a deception.). Bunu kim söylüyor?.. Firma yetkilisi Richard Lavrence araştırma grubuna yolladığı iç memoda “sonuçların kamuoyuna açıklanması beni rahatsız eder.. Lisa ‘smoke and mirror’ işi yani iyi yaparak, büyük bir başarı kazandı.”.. yani sahtekarlık ve ahlaksızlık taltif ediliyor!! !
AstraZeneca’nın ilk büyük araştırmalarından birisi COSTAR çalışması. Bu çalışma sümen altı edilmiştir!!!.. Neden bir firma milyonlarca dolar harcadığı bir klinik araştırmayı çöpe atar????... Cevap: Sonuçlar işine gelmeyince! Bukadar basit... AZ en az üç çalışmayı kamuoyundan ve sağlık otoritelerinden saklamış ve bu üç çalışmayı (15,31 ve 56 nolu araştırmalar) harmanlayarak işine gelen kısımları (cherry picking) uygun yerlerde takdim etmişler. AZ sözcüsü Tony Jewell, AstraZeneca’nın Seroqueli çok ciddi bir şekilde araştırdığını ve elde ettikleri tüm bilgileri FDA’e verdiklerini söylemekten beis görmemiştir (her halde buda ar damarı olmayanlardan!). Buna mukabil AZ nin yayın menejeri John Tumas iç yazışmada bilgileri sakladıkları anlaşıldığında ne yapacaklarını sormakta. 6 Aralık 199 da firma yetkililerinden Steve Litherland tüm üst düzey yöneticilere gönderdiği mektupta: “COSTAR çalışmasını yayınlamalımıyız? Bu çalışmanın dezavantajları çok açık. Eğer primer sonuçlar için p değerleri hesaplanırsa dahada yıkıcı olur. Eğer yayınlamazsak, içinden bazı bilgileri alıp ECNP kongresinde takdim edelim” .. Etik firma denilen herhalde böyle birşey olmalı!.. Dua etsinler ki hakim ABD dışındaki sağlık otoritelerine verilen Seroquel ile ilgili 9 dosyanın yayınlanmasına yasak koydu. Belki bunların içinde Türkiyede vardı?
Benzer şekilde diyabet yapıcı ve kilo aldırıcı saklanan ZYPEXA için Lily firması önce dava açan 31.000 hastaya 1.2 milyar dolar, eyalet ve federal hükümete de 1.42 milyar dolar tazminat ödemeyi kabul etmişti (bunlara ek olarak 2-4 mİlyar dolar daha tazminat ödenmesi bekleniyor). BMS ise 2007 yılında antipsikotik ilacı ABİLİFY için 515 milyon dolar tazminat ödemişti. AstraZeneca acaba şu ana kadar açılan 15.000 dolayındaki dava için ne kadar ödeyecek (İlk dava Nisan 2009 da Delaware eyalet mahkemesinde görülecek)? Bu arada bizim hastalara ne olacak? Herhalde Türkler ilaçların yan etkilerine şerbetli!!!!!
Not:
1. Bu sayfa cevap hakkı için AstraZeneca’ ya açık olduğu gibi, bu konuda yorumda bulunacak psikiyatrist arkadaşlara da açıktır. Umarız halen bu ilacı kullanan arkadaşilar kendi tecrübelerini (pozitif-negatif) okurlarımızla paylaşır.
2. Yeni bilgiler ışığında SB ilacı tekrar gözden geçirmeyi düşünüyor mu?
3. Bu bilgiler ışığında, klasik antipsikotiklere bir üstünlüğü bizzat firma yetkililerince de kabul edilen bu ilacı SGK neden geri ödüyor? En azından neden diğer antipsikotiklerle mali eşdeğer (cost-equivalence) kabul etmiyor?
4. AstraZeneca dan halen omeprezol ve esomeprazol (Nexium) arasında ne fark olduğu konusunda bizi aydınlatmasını bekliyoruz.
DEVAM EDECEK